André van Os

André van Os (62), R.

André van Os (62), R.K. Franciscus-Xaverius en Lambertus broederscholen aan de Nagtzaamstraat in Haarlem-Oost. Vanaf 1961 heb ik deel uitgemaakt als leerling van dit scholencomplex waar eerst alleen jongens op zaten maar later ook de meisjes (spannend!) werden onderricht. Het was de tijd van erg katholieke en in zwarte kledij gestoken broeders. Over het algemeen waren dat erg geduldige en aardige, veelal bebrilde heren met de prachtige namen als broeder Reijnulfus (met z'n zachte "G"), broeder Adriano, Angelicus, Valencius en Willibrord. In kan mij uit die tijd geen enkele vorm van het huidig erg actuele misbruik herinneren. Het enige onsmakelijke was de toen nog zwaar sigaar rokende broeders. Getuige hun vieze bruine tanden. Later volgden zelfs "gewone" juffen en meesters zoals de juffrouwen van Dijk en Scheffer, de kalende meester de Groot en de behoorlijk streng bekend staande heer Andringa. Gymleraar van Mierloo deelde nog wel eens voor straf een flinke tik uit met een liniaal op je opengevouwen handen. De door "De Sierkan" afgeleverde kwart liter flesjes schoolmelk moesten "geprikt" worden met de bijgeleverde rietjes. In de winter moesten deze zwarte kratjes rammelend glaswerk eerst voor de kachels ontdooien. Daarna was het bovenste laagje pure room heerlijk om op te zuigen door het rietje, maar dan volgde die vieze lauwe melk. Bah! Met de feestdagen zat er overigens chocolademelk in de flesjes, die later werden vervangen door van die kartonnen driehoekjes. Waar blijft de tijd dat je op het schoolplein onder het oog van het versteende Mariabeeld van de aanpalende St. Jozef kerk, na het luiden van een schoolbel, in keurige rijen naar je klas werd gedirigeerd. Naar een schoolklas met houten schoolbanken en hun ingebouwde glazen inktpotjes. Je kroontjespen moest je door een klein gaatje voorzichtig indopen alvorens je een half woord kon krassen in je groene schriftje (met gebruik van de schuine-lijnen-kaart!)... Ging dat goed dan mocht je als beloning verdorie over op een andere kleur inkt! En wie herinnert zich niet die andere beloning: de kartonnen zgn. Erekaarten voor Gedrag en Vlijt? Daaraan voorafgaand, in de eerste klas, vormde je de allereerste woordjes met de hard kartonnen lettertjes uit een zwarte bakelieten letterdoos. En dan die kapstokhaken gevuld met de houtje-touwtje jassen in die galm-gangen naar de schoollokalen. De grote gelakt houten schooldeuren v.d. hoofdingang aan de zijde van de Nagtzaamstraat stonden bij goed weer gewoon wagenwijd open. Toen zeurden we nog niet over de walmen van de voorbij dreunende lijn 5 van de NZH en was diefstal uit den boze. Op het scheiden der wegen op een van de laatste dagen van de zesde klas gaf broeder Adriano zijn klas nog even gauw een vooral waarschuwend sexueel voorlichtingspraatje mee die vooral schrik en afkeer moest zaaien. Ik vermoed dat het tegendeel werd bereikt en dat zijn prevelement juist een nieuwsgierig makende uitwerking had op de jongelingen... Velen van ons zullen al of niet "Apekooiend" (met vallen en opstaan) een maatschappij zonder Cito-toets ingerold zijn. Op advies van de broeder, meester of juffrouw van die tijd een opleiding zijn gaan doen omdat je bijvoorbeeld "zo goed met je handen was". Hoe goed heb jij het uiteindelijk gedaan: Andy Luiken, Edy 't Hoen, André Tullenaar, Rob van Eden, Peter Houben, Lennie van der Hoeven, Niek 'd Haenen, Rob Slebos, Martin, Kees, Peter, Wim en al die andere medeleerlingen uit die jaren '61-'68??

Broederscholen, 1961