Vergeten geluiden
Hoe je heimwee kunt hebben naar bepaalde geluiden van vroeger die door de veranderende maatschappij verdwenen zijn of nog nauwelijks hoorbaar.
Laatst was ik op Vlieland. Op zondagochtend wandelde ik over de waddendijk. Behalve vogelgeluiden van de scholekster, de kluut en de vele meeuwen hoorde ik niets anders dan natuur om mij heen. De stilte deed zijn werk en maakte ‘vergeten geluiden’ weer hoorbaar. Het deed me denken aan vroeger toen ik, buiten Enschede, op het platteland tussen de landerijen en bossen woonde. Ik herinner me de schoonheid van geblaf van een hond in de verte, of s’ nachts het roepen van een uil. Geïsoleerde geluiden in diepe stilte. Prachtig.
Deze geluiden verdwijnen door de continue ruis van verkeer en onze aanwezigheid, mensen!
Vergeten huis tuin en keukengeluiden
Vergeten geluid van krakende koffiebonen
Elke tijd heeft zijn eigen geluiden. Wie herinnert zich niet de geluiden van: een handkoffiemolen, de draaischijf van de telefoon, typ geluiden, inbellen met een modem, het ‘bwoeff’ van een geiser die aanslaat, een fluitketel, het opwinden van een klok, een centrifuge, het repeterende geluid van een kras op een plaat, een filmprojector, het vullen en opporren van een kolenkachel, de 2 tactmotor van een DKW, een rekje melkflessen dat op de stoep word gezet?
Verdwenen locatie gebonden geluiden
Elke omgeving had en heeft zijn eigen geluiden. In Enschede hoorde ik vroeger een paar keer per dag een stoomfluit die de start, de pauzes en het einde van de werkdag van de textielfabrieken begeleidde. Een verdwenen geluid dat ik niet mis is de enorme dreun van een Starfighter die door de geluidsbarrière ging op vliegveld Twente.
Vergeten geluid dat ik niet mis!
Hoe zit het eigenlijk met de geluiden in andere delen van ons land? Heb jij een voorbeeld? Welke geluiden hoorde je in de haven van Rotterdam of op het platteland in noordoost Groningen of in de mijnstreek?
Vergeten radio en televisiegeluiden
Wie herinnert zich nog de waterstanden? Radio met magische namen als: Rheinfelden… plus 3 Houtrib Noord.., min 17. Fascinerende radio. Het journaal uit die tijd met als aankondiging de gong.
Zeer recent is er natuurlijk het verdwenen geluid van een krijtje op een schoolbord. Mis jij dat?
Door: SchoolBANK redacteur Helga
Reacties 25
Of ik mij de Waterstanden herinner. Toen het grote gasveld was gevonden in Groningen, was er een periode dat mijn vader die toen voor het Ministerie van Economische Zaken werkte, drie dagen per week naar Deventer moest (wij woonden in Rijswijk ZH). 's Ochtends vroeg op dinsdag vertrok hij per trein naar Deventer en keerde 's avonds laat op donderdag weer terug. Hij logeerde dan twee nachten in hotel de Oude Kerseboom in de Papenstraat. Een groep ambtenaren van EZ bereidde de aanleg van gasbuizen van het Groninger veld naar het westen voor. Waarom weet ik eigenlijk niet maar mijn moeder of ik moesten elke dag om 9:25(?) aandachtig luisteren naar De Waterstanden en dan de waterstand van de IJssel bij Deventer opschrijven. Wij schreven de waterstand op in de kantlijn van de bladzijde op die desbetreffende dag in de radiobode (eerst Vrije Geluiden, VPRO, en later Televizier, AVRO). Wat er met die informatie gedaan werd, heb ik mij eigenlijk nooit afgevraagd, en is mij tot op heden een raadsel gebleven. Ik weet wel de angstige spanning die je als kind kende, want het gebeurde wel eens dat je gedachten afdwaalde en dan was de waterstand van de IJssel bij Deventer voordat je het wist "al voorbij".
Eind jaren 60 herkenden onze honden het geluid van mijn stokoude 2CV uit 1957 al van verre als ik thuis kwam. Oude trams van de HTM maakten ook zo'n speciaal geluid in de rails en als bij hoge uitzondering die oude open trams reden klonk dat wéér anders. Last but not least: wie herinnert zich nog de straatmuzikanten in de vijftiger jaren: meestal kwamen muzikanten in hun eentje door de straten net als de ijscoman of scharensliep met hun kar en bel, maar ook herinner ik me een platte wagen met een groep muzikanten in de Weimarstraat, Den Haag. Tegenwoordig moet je voor dit alles vergunningen bezitten, maar dat speelde toen veel minder
ik woonde in de Cartesiusstraat daar kwam geregeld een draai orgel langs en de tram over de valkenboslaan later de bus het hele huis trilde dan door de slechte staat van de bestrating ook speelde wij op straat slagbal , dat kon toen nog . piet
Heel herkenbaar die vergeten geluiden. Leuk te lezen en het ah, oh ja gevoel erbij te hebben.!
De intro tune van het Polygoon bioscoopjournaal. 'Ik heb u lief mijn Nederland'. Regel uit het lied 'waar de blanke top der duinen'. Misschien iets voor het NOS journaal?
het geluid van de trein deventer-zutphen. de stoomfluit van coveco twello. het toeteren van de schepen op de IJssel. verkeersgeruis lochemse weg. de weidevogels, bosvogels. de Deutz tractoren en knetterende motorfietsen en bromfietsen.
Wij woonden dichtbij de Loonse en Drunense duinen in Brabant, waar het Nederlandse leger dikwijls oefeningen hield . We konden het geschiet van de geweren goed horen. Toen Ik klein was vond Ik dat angstig, want er werd toen nog veel verteld over de Oorlog . Wat later was het een vertrouwd geluid, een van bescherming.
Ben geboren in Badhoevedorp, dus groot geworden met het geluid van propellervliegtuigen op Schiphol. Veel beschaafder dan die gillende straalmotoren van nu.
Wij werden s’morgens om 7 uur wakker gemaakt door de ketting van het veer, die dan zijn dienst begon- je hoorde de hele dag het geratel er van maar na enige tijd was je er niet meer van bewust tot op tien uur s’avonds - opeens was het heel stil en je wist dan dat het 10 uur was geweest, en de veerpont voor het laatst was overgestoken. Dit was bij Kessel aan de Maas in Limburg.
Vroeger in de jaren 70 was het nog mogelijk om te raden welk merk auto hoorde bij hun karakteristieke motorgeluid. Zo kon je blindelings zeggen dat het een VW-kever, Ford Taunus, NSU, Opel Kadett, Mercedes en noem maar op gestart werd en/of op de weg reed. Heden ten dage is het knap als je nog het geluid van b.v. een Tesla zou herkennen...
In de jaren 1960-1970 vierden we nog luilak in Delft. Héél vroeg hoorde je al de brommers zonder uitlaat, alle fietsen met bierviltjes of melkdoppen tussen de spaken en de vele rammelaars. Het is afgeschaft eind jaren 70 en een gemis. Evenals de Taptoe Delft waar je met de juiste wind het grootste gedeelte thuis kon horen. Ook de Volkszangdag op de grote markt bestaat niet meer met oud Hollandse liederen, een groot gemis aan folklore geluid.
Geluiden, het geluid van brommers, ik wist de meeste wel :Zundapp, Puch, Tomos, Yamaha. Dit klinkt raar, het geluid van de zomer...... maar ook het geluid van de kinderen op de laatste dag voor de vakantie. Wat ik ook mis zijn geuren : steenkool kachels bijvoorbeeld. De geur van gemaaid gras is nog steeds heerlijk.
Hallo Helga...wat een mooi artikel over de kuuroorden met TBC patiënten. Ik was er een van! Ik zou zo graag het boek lezen! Enig idee hoe ik er aan kom?? Alvast bedankt! Vriendelijke groeten Nel Flipse-Martens
Hi, Ik groeide op in de jaren '60. Er waren geluiden waar ik best wel bang voor was... De plaatselijke band marcheerde door de straten met het aan zwellende en onheilspellende geroffel van trommels en ook nog eens doedelzakken, helemaal afgrijselijk! Ik rende dan op zolder, vingers in de oren... De rauwe kreet van de vodden boer, net als het donker werd... onder de dekens dan maar... Het gekrijs van de scharensliep... Heel soms kon ik de sirene van de hoogovens horen in het midden van de nacht... zou iemand brandwonden hebben opgelopen? Dan het ijle, droefgeestige en schijnbaar oponthoudelijk repeterende geluid van de misthoorn ergens voorbij de pieren. Er waren ook fijne geluiden, het gerikketik van de mooie oude Singer naaimachine, veel leuker geluid dan van die handige, maar aggressievere machines van nu. Het getinkel van een koperen bel wanneer je een winkel deur opende... Het luide glas gerammel van een cartoonachtig wagentje waar de melkboer mee door de straat reed...Het gekraak van een traptrede wanneer je geruisloos de trap op of af wilde... of het geluid van zware voetstappen op de trap wanneer mijn vader thuis kwam... Al deze geluiden waren van vroeger, nooit meer te horen of te herhalen.
Ik werk al sinds 1980 in de grafische industrie, daar is in de loop der jaren gigantisch veel veranderd. Nu ik er aan terug denk mis ik het geluid van de drukpersen en andere machines. Ook de geur van drukinkt was heel prettig.
Helemaal mee eens, ik heb 40 jaar in drukkerijen gewerkt. Het zetten met de loden lettertjes, drukken met de degelpers, later offsetplaten maken, vlakdrukmonteur, papier snijden met de Polar, al die mooie geluiden! Opgeleid op de school voor de grafische vakken in Utrecht. Die machines vind je nog wel op YouTube en zet het geluid aan!
Nou het geluid van kinderen op straat zoals stoeprandje tikkertje verstoppertje jij bent hem cowboy en indiaantje pang pang jij bent dood nou hoor je alleen nog het gejengel van de telefoon
In Utrecht het op straat zingen van een groep soldaten van het Leger des Heils op de Zondag ochtend. En het gedonder van de treinen over het viaduct in de Pelikaanstraat waar later nog een trein ontspoorde.
Zondagochtend in de Jordaan de Westertoren met zijn klok en klokkenspel mis die zondagse stilte , het langzaam ontwaken van de stad , maar ja , alles gaat voorbij , woon nu in een dorp en daar is op zondag de stilte wel maar de Westertoren hoor ik jammer genoeg niet .
Radio geluiden die ik me herinner was de Big Ben, net voor het nieuws van ik dacht 8 uur 's ochtends. Of was het 's avonds? We hadden geen TV, maar ik herinner me op de dagen dat ik geen school had was er 's ochtend een programma van de Groenteman, en daarna kwam de ochtend gymnastiek. In ons huis was er de stofzuiger, maar die klinkt tegenwoordig nog bijna hetzelfde. Onze straat had een beetje verkeer, eerst alleen de leveranciers met wagens die niet veel lawaai maakten, verder de bromfietsen van mensen die naar en van werk gingen. Op zondag ochtend wandelden we in de duinen en dan hoorden we vaak vogels fluiten. In onze straat waren alleen huismussen, soms een kraai, maar als er storm op komst was dan waren er veel krijsende zeemeeuwen. Den Haag had niet veel industrie, dus er was niet veel lawaai. Er kwam wel eens een politie, ambulance of brandweer met sirene aan langs in de Laan van Meerdervoort iets verderop. Maar dat was niet vaak. Daar reed ook een tram, maar die hoorden we alleen als de wind van de kust kwam. In onze straat kwam wel eens een draaiorgel. Toen ik een teenager was hadden we een elektrische koffiemolen, dat geluid kan ik me nog herinneren. Niet alleen de motor, maar ook het tikken van de boontjes die tegen het plastic deksel aanvlogen. Als het tikken ophield, dan waren de boontjes fijn en klaar voor het koffiezetten. Verder was het huis stil genoeg dat je het water in de ketel kon horen razen voordat het op kookpunt was. Zondagochtends konden we ook wat kerk klokken horen luiden, maar dat was in de verte.
Het motorgeluid van de Opel Kadett en de Volkswagen Kever. En de koekoek in de hoge populieren tegenover ons eerste huis. Weg. Nieuwe woonwijk. De veldleeuweriken bij ons tweede huis. Weg. Nieuwe woonwijk.
Geluiden die ik graag zou willen vergeten zijn o.a. de boren van de Tandarts (vooral die “langzame” boor). Radiogeluiden waaraan ik me noch kan herinneren: - “… wie is de man die mij dat zeggen kan? dat is de groenteman.” - Dr. Fop I. Brouwer: “ … alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit” Als ik het me goed herinner was dat altijd op Zondag. Maar helemaal zeker ben ik niet. - Ab Goubitz met de ochtendgymnastiek.
in de jaren 50 kwamen de bakker, de melkboer en de groenteman aan huis, maar af en toe ook de eierboer met zijn mooie opgetuigde paard en wagen. waarschijnlijk kwam hij uit Brabant of Limburg, want hij riep dan altijd:" Vèrsche Aaiereeeen! De schillenboer: "Skieellenboer". verder was er de zand, zeep en soda boer, maar die riep niks, hij had een bel :-)
In onze keuken hangt de ouderwetse koffiemolen nog, maar hij is vanbinnen zo bot geworden, dat de gemalen koffie er niet goed uitzag. Wij gebruiken thuis koffie van het Zweedse merk Löfbergs Lila ( https://www.lofbergs.se/ ), dé "Havanna" onder de koffiemerken. Ieder jaar kopen wij een voorraad van 48 pakken, die ik zelf uit Zweden meebreng. Niks geen andere merk!
Wat een beeldschoon, poetisch verhaaltje over die 'vergeten geluiden' dank je wel! En zo herkenbaar, die voorbeelden. Ik heb het geluk dat ik in een heel klein dorpje aan de zuidkust van Zuid-Afrika woon, waar het nog zo stil is, dat je 's nachts de oceaan kunt horen, en de vogels, of helemaal niks. Heerlijk!