Tuberculose, een gevaarlijke ziekte.
Herken je dit nog?
Als je een huidreactie kreeg op ‘de krasjes” dan was je mogelijk besmet!
Toen ik in de eerste klas zat werd mijn klasgenootje Marieta opgenomen in het sanatorium Berg en Bosch in Bilthoven.
TBC en Sanatoria
Tuberculose, afgekort TBC was vroeger een levensgevaarlijke ziekte. Voor de oorlog, tot in de jaren 50 stierven er veel mensen aan TBC. Als je TBC had dan ging je, in die tijd, naar een sanatorium om te kuren want rust, reinheid, regelmaat en gezonde lucht was ‘de remedie’. Sommige TBC patiënten verbleven jaren in een sanatorium. Er waren verschillende sanatoria in het land en je werd in die tijd op grond van het geloof in een christelijk, katholiek of algemeen sanatorium ondergebracht.
Herinneringen van Marieta aan die periode
“Ik had geen klachten maar omdat ik als kind pseudokroep had ontdekten ze, later, op longfoto’s dat ik TBC had. In het sanatorium lag ik op de kinderzaal met zes bedjes aan de ene en zes bedjes aan de andere kant. We werden vastgebonden in bed want we moesten rusten. Ook lagen we vaak buiten waar ik een dik vest droeg tegen de kou”.
Dagbesteding
“In de ochtend kregen we les en werkten we met de methodes van onze eigen lagere school. Hiervoor kwam dan speciaal een onderwijzer langs. In de middag waren er vaak activiteiten en naast schoolwerk kregen we ook knutselopdrachten die liggend in bed op een plank uitgevoerd werden. Soms kwam er een clown om de kinderen te vermaken en uiteraard maakte ik ook vriendinnetjes daar op de zaal.
“Jullie, mijn klasgenootjes, schreven mij ook briefjes. Ik heb ze allemaal nog”.
Zondag
“De zondag was het hoogtepunt van de week. Dan kwamen mijn ouders. Dat was in die tijd een enorme wekelijkse reis vanuit Twente naar Bilthoven. De winter van 1962, 1963 was ook nog eens heel streng. Er was nog geen snelweg tot Amersfoort. Mijn zus en broertjes mochten niet komen vanwege het besmettingsgevaar. Op zondagmiddag was het feest. Alle ouders waren er dan. Iemand nam het initiatief om met de bedden op wieltjes te ‘dansen’. Dikke pret!.
Straf
De instelling werd gerund door nonnen en verpleegsters. Marieta heeft niet zulke leuke herinneringen aan de nonnen al waren er ook wel lieve bij. Soms moest ze voor straf een middag alleen in een kamertje liggen. “Ik wist nooit wat ik dan gedaan had”
Onderzoeken
“Eens in de zoveel tijd kreeg ik een bronchoscopie. Dat wist ik dan ’s ochtends omdat er een kaartje aan mijn bed hing. Die dag moest ik nuchter blijven. Er werd iets in mijn mond gespoten en daarna gingen ze met een slangetje in mijn luchtpijp. Het was een heel naar onderzoek waar veel kinderen bang voor waren. Als het beter met je ging dan mocht je ook meer uit bed. Wandelen en spelen in de tuin”.
Ontslag
Na een jaar mocht Marieta naar huis. “Het was raar om weer naar huis te gaan. Ik praatte intussen hoog Hollands en ik was door de medicijnen dikker geworden en ik had rode wangen. Mijn broer en zus herkenden mij bijna niet en op school vonden ze dat ik maar ‘raar’ sprak.”
Veranderend beleid
Eind jaren 60 was, door de gerichte medicatie en verandering van gedachten, een opname in een sanatorium niet meer nodig. Daarmee kwam er een einde aan een lang bestaan van sanatoria.
Het hebben van TBC was voor veel volwassenen en kinderen een heel ingrijpende ervaring in hun leven. Heb jij daar ook ervaring mee?
Blijf lachen Irmgard
Herkennen jullie dit boek? Irmgard schreef in 1966 een boek over haar ervaringen in een sanatorium. Ze was pas 12 jaar oud. Ik weet dat ik het verslonden heb in die tijd.
Door: Helga Walter
Reacties 30
Heb in 1961 een jaar in een Militair sanatorium gelegen.Na een half jaar werd er een stuk van m'n long weg gehaald . Werd ook dikker maar dan vooral van het eten .Terug thuis moest ik nog een jaar wachten voor ik weer naar m'n werk mocht.Het was een ingrijpende tijd .Gelukkig is het toch helemaal goed gekomen.
Ook een mooi geschreven boek over TBC, geschreven door mijn oom, Harm Meins: ' Toen TB nog tering was'. Hij heeft samen met zijn broer, Albert ('Appie') Meins in het sanatorium Beatrixoord in Appelscha gelegen. Gelukkig zijn zij genezen doordat er medicijnen zijn ontdekt. Mijn opa, Engel Lameijer, is overleden aan TBC. Mensen werden toen ook thuis in een tentje buiten gelegd.
Paar jaar op de TBC afdeling gewerkt in Britain en B te Bilthoven. Mooie tijd gehad en heel veel geleerd. Nog leuke foto van als verpleger met blonde pruik op
Oh ja, de krasjes! Ik had geen TBC maar kennelijk wel een “vlek” op mijn longen toen ik een jaar of 11 was. Ik werd opgenomen in het Wilhelmina Kinderziekenhuis. Heb daar weken gelegen, snapte niet waarom want ik voelde me helemaal niet ziek. Vader was in het buitenland met Korps Mariniers en mijn moeder was thuis met mijn gehandicapte zus. Het was voor haar een hele toer om af en toe op bezoek te kunnen komen. Ze stuurde vaak boeken op want ik was bezeten van lezen. Toen ik eindelijk naar huis mocht moest ik nog heel veel rusten, drama voor een hyperactief kind! Maar goed, het heeft kennelijk geholpen, ik ben genezen verklaard van wat het dan ook was...
Myn vader had tb, hy was een POW in een Japans kamp en is daar ziek van terug gekomen. Toen ik baby was moest hy weer terug naar een sanatorium. Af en toe nam myn Moeder my daar naartoe zodat ik voor het raam kon zwaaien naar een man die ik dus helemaal niet kende. Als baby was ik ingeent, dat betekende dat ik dus elke keer positief was als ik zon krasje kreeg op school. Dat was ook heel vervelend voor my als kind omdat iedereen dan dacht dat ik ook TB had.
We werden inderdaad vaak vastgebonden in bed want we moesten rusten. Ook wij lagen vaak buiten in de tuin van het Gooiskinderziekenhuis
Heel herkenbaar dit verhaal! Ik kreeg ook krasjes en er was echt paniek toen er bij een klasgenootje een positieve mantoux was ontdekt. Het boek van Irmgard heeft veel indruk gemaakt. Heb het vaak herlezen. Dat er een meisje doodging...😢 maar ik was ook jaloers omdat het ook leuk leek daar.Leek. Tja.
Op de lagere school in Berkenwoude zat in mijn klas(1952) een meisje naast mij die ook tbc had en naar een sanatorium moest. Zelf heb ik gewerkt in 1963 in een sanatorium in Katwijk aan Zee.
Ik heb in 1953 TBC gekregen op 9-jarige leeftijd. Natte pleuritus werd dat toen genoemd, welke benaming mij veel en veel later door een huisarts werd gecorrigeerd. De eerste drie maanden heb ik in het St. Franciscus Gasthuis aan de Schiekade in Rotterdam doorgebracht. Als kind heel ingrijpend, want mijn zusjes mocht ik niet zien en mijn ouders alleen ingepakt in witte gewaden en een mondkap. Een ruggeprik om vocht af te tappen zit nog steeds in mijn geheugen gegrift. Na deze periode werd ik overgebracht naar het Kindersanatorium 'Zeehospitium St. Joseph' in Hoek van Holland. De meeste verpleegkundigen waren wel lief, maar een paar nonnen waren voor mij een schrikbeeld. De grootste verschrikking was voor mij de po. Een van de nonnen veegde mijn bips niet goed af, zodat ik in een vieze onderbroek moest blijven liggen. Als zij dienst had durfde ik niet meer op de po te gaan en heb wel twee weken mijn ontlasting proberen binnen te houden. Hier werd ik heel erg ziek van en kreeg levertraan te slikken en mocht met twee velletjes wc-papier naar het toilet en hierna nooit meer op de po. Ook heel raar vond ik het rusten, want twee armen moesten altijd boven de lakens en pas op 'niet eronder'. Pas later begreep ik de zieke gedachten hierover. Ik wil niet te veel kwijt over de akelige dingen, want komische zaken kwamen ook voorbij. Mijn moeder kwam op een middag, toen ik al naar buiten mocht, bij mij op bezoek en samen hadden we de grootste schik. De tuin zat vol met kikkers en samen hebben wij een aantal in een schoenendoos gestopt die ik later in de zaal liet ontsnappen. Dit wist mijn moeder niet en begreep ook niet waarom ik gestraft werd. De directrice (mevrouw Nop Gründemann) waar ik na dit incident naartoe moest, nam dit alles heel licht op en ik bemerkte een ingehouden lach. Verder wil ik naar een stukje verwijzen in 'de Oud Rotterdammer' van dinsdag 27 augustus 2012 'Verschrikkelijke tijd in het Zeehospitium'.
Boeiend verhaal. Gelukkig heb ik het zelf nooit gehad, maar ik heb zelf wel ruim een jaar in een sanatorium gewoond.
Ging varen op mn 16e en was na 2 jaar verlost van controle, misschien als kind opgelopen door hardnekkige verkoudheid, hard werken cleant de longen.
Leuk verhaaltje over astmabehandeling in Nederland. Idee om ook over het enige Nederlandse tbc sanatorium en later astmacentrum in het buitenland, Davos, te verhalen?!
In 1953 ben ik opgenomen in Berg en Bosche . Na anderhalf jaar een gedeelte van mijn long verwijderd. Moest opnieuw leren lopen met de kapstokhaken als hulp om stap voor stap verder te komen. In 1955 mocht ik weer naar huis. Ik kreeg om de 3 weken mijn ouders op bezoek. Door mijn belevenis daar nooit geen angst maar voor tandarts on doktoren met hartoperaties en icd plaatsen. Heb er ook nog foto's van. Groeten. Peter Stoop.
Ik ben van 1942 en kreeg vlak na de oorlog TBC. Een buurman kwam toen terug uit een kamp met open TBC. Ik speelde veel buiten en kwam daar wel eens binnen en werd zodoende besmet. Een lichte besmetting dacht men in eerste instantie, en ik leek eerst ook te genezen maar werd daarna erg ziek. In het ziekenhuis in Assen waar ik woonde kon men niets vinden. De klachten werden erger en na onderzoeken bleek ik wervel TBC oftewel spondylitus te hebben. Ik kwam in het Zeehospitium in Katwijk aan zee te liggen. Het was toen 1948. Ik was vijf jaar oud. De therapie bestond uit vastgebonden in een gipsbed liggen. Er hing een bordje aan mijn bed met het opschrift A3. Dat betekent totale immobiliteit. Ook mijn hoofd werd in een tuigje gedaan en aan het bed vastgebonden. Die situatie heeft vijf jaar geduurd, toch heb ik in die tussentijd leren lezen en schrijven. Mijn ouders konden niet zo vaak komen. Ze woonden in Assen en het was voor hen een hele onderneming om met de trein naar Katwijk aan Zee te gaan. Ze namen boeken voor me mee, en ik heb heel wat afgelezen in die jaren. Ik heb geen prettige herinneringen aan die jaren en zeker niet in het begin. Had veel heimwee en sloot me op in mezelf en leefde in het fantasiewereldje van de boeken die ik toen las. Later werd het beter, er trad een soort gewenning aan de situatie op. Er was een kreng van een hoofdzuster. Ze kon behoorlijk krijsen, ze was echter poeslief in het bijzijn van bezoek. Bezoek weg en hoofdzuster weer de oude. Iedereen kreeg er als gewoonlijk weer van langs. Ook het personeel werd niet gespaard. Er werd toen gevreesd voor mijn leven hoorde ik later van mijn ouders. Echter er was net een nieuw medicijn op de markt gekomen en die heette PAS, de afkorting van para amino salicylzuur. Verwant aan aspirine. Het zag eruit als vergif, smaakte naar vergif en het was vergif. Het sloeg aan bij mij. Het medicijn stopte de celdeling van de tuberkelbacil hoorde ik later. Uiteindelijk genas ik en na een operatie te hebben ondergaan waarbij een paar wervels in mijn rug werden vastgezet, mocht ik na herstel hiervan weer leren lopen. Na vijf jaar alleen maar liggen, eindelijk eerst een halve minuut naast het bed staan ondersteund door zusters en een arts. Werd geleidelijk aan opgevoerd tot weer de eerste stapjes in een loopwagentje. Eindelijk toen ik na een paar maanden weer los kon lopen mocht ik naar huis. Ik was toen tien jaar oud. Wat mij onderscheidde van de andere kinderen toen, was dat ik een bochel had. Een behoorlijke kyfose. Daar heb ik me later aan laten opereren in de st. Maartenskliniek in Nijmegen. Ik was toen 35 jaar oud. Gedeeltelijk is mijn rug nu weer recht. Ik heb beperkingen, maar ben niet als een gehandicapte door het leven gerold. Ik heb 34 jaar als fotojournalist bij een dagbladcombinatie gewerkt en daarin mijn sporen verdiend. Door mijn beperkingen ontwikkelde ik mijn eigen visie als fotograaf. Niet de snelle klussen en het haastige rauzwerk, maar meer het randgebeuren rondom het nieuws. Ik ben nu 76 en al jaren gepensioneerd. Ik ben nog steeds aardig gezond. Het lopen gaat me wel wat moeilijker af, maar ik fotografeer nog steeds. Ondanks de tegenslagen die al vroeg begonnen, kijk ik nu terug naar best een mooi leven....
Ik heb dat boek ook verslonden, en het is nog steeds in mijn bezit!
Ik ben van 1942 en kreeg vlak na de oorlog TBC. Een buurman kwam toen terug uit een kamp met open TBC. Ik speelde veel buiten en kwam daar wel eens binnen en werd zodoende besmet. Een lichte besmetting dacht men in eerste instantie, en ik leek eerst ook te genezen maar werd daarna erg ziek. In het ziekenhuis in Assen waar ik woonde kon men niets vinden. De klachten werden erger en na onderzoeken bleek ik wervel TBC oftewel spondylitus te hebben. Ik kwam in het Zeehospitium in Katwijk aan zee te liggen. Het was toen 1948. Ik was vijf jaar oud. De therapie bestond uit vastgebonden in een gipsbed liggen. Er hing een bordje aan mijn bed met het opschrift A3. Dat betekende totale immobiliteit als een waarschuwing aan het verplegende en het overige personeel. Ook mijn hoofd werd in een tuigje gedaan en aan het bed vastgebonden. Die situatie heeft vijf jaar geduurd, toch heb ik in die tussentijd leren lezen en schrijven. Mijn ouders konden niet zo vaak komen. Ze woonden in Assen en het was voor hen een hele onderneming om met het openbaar vervoer helemaal naar Katwijk aan Zee te gaan. Ze namen boeken voor me mee, en ik heb heel wat afgelezen in die jaren. Ik heb geen prettige herinneringen aan die tijd en zeker niet in het begin. Had veel heimwee en sloot me op in mezelf en leefde in het fantasiewereldje van de boeken die ik toen las. Later werd het beter, er trad een soort gewenning aan de situatie op. Er was een kreng van een hoofdzuster. Ze kon behoorlijk krijsen, ze was echter poeslief in het bijzijn van bezoek. Bezoek weg en hoofdzuster was weer helemaal de oude. Iedereen kreeg er als gewoonlijk weer van langs. Ook het personeel werd niet gespaard. Cliniclowns moesten nog uitgevonden worden. Er werd toen gevreesd voor mijn leven hoorde ik later van mijn ouders. Echter er was net een nieuw medicijn op de markt gekomen en die heette PAS, de afkorting van para amino salicylzuur. Verwant aan aspirine. Het zag eruit als vergif, smaakte naar vergif en het was ook nog vergif. Het sloeg bij mij aan. Het medicijn stopt de celdeling van de tuberkelbacil hoorde ik later. Uiteindelijk genas ik en na een operatie te hebben ondergaan waarbij een paar wervels in mijn rug werden vastgezet, mocht ik na herstel hiervan weer leren lopen. Na vijf jaar alleen maar liggen, eindelijk eerst een halve minuut naast het bed staan, ondersteund door zusters en een arts. Werd geleidelijk aan opgevoerd tot weer de eerste stapjes in een loopwagentje. Eindelijk toen ik na een paar maanden weer los kon lopen, mocht ik naar huis. Ik was toen tien jaar oud. Wat mij onderscheidde van de andere kinderen toen, was dat ik een bochel had. Een behoorlijke kyfose. Daar heb ik me later aan laten opereren in de st. Maartenskliniek in Nijmegen. Ik was toen 35 jaar oud. Gedeeltelijk is mijn rug nu weer recht. Ik heb beperkingen, maar ben niet als een gehandicapte door het leven gerold. Ik heb 34 jaar als fotojournalist bij een dagbladcombinatie gewerkt en daarin mijn sporen verdiend. Door mijn beperkingen ontwikkelde ik mijn eigen visie als fotograaf. Niet de snelle klussen en het haastige rauzwerk, maar meer het randgebeuren rondom het nieuws. Ik ben nu 76 en al jaren gepensioneerd. Ik ben nog steeds aardig gezond. Het lopen gaat me wel wat moeilijker af, maar ik fotografeer nog steeds. Ondanks de tegenslagen die al vroeg begonnen, kijk ik nu terug naar best een mooi leven....
Alle lagereschool jaren, te beginnen met 1957 kregen we een "krasje"op de onderarm. Telkens was ik het die erop reageerde met een dikke ovale plek. Dan moest ik naar de GG & GD aan De Baan ( bij de Leuvehaven) Daar was toen nog geen Metro , maar mijn moeder en ik gingen met de tram ( voor 8 cent) daarheen en nog een stuk lopen. Ik kreeg steeds een röntgenfoto van mijn longen gemaakt. Nooit hoorden we dat er iets te zien was , enkel...het is goed. Alle 6 schooljaren moest ik naar De Baan en er werd eens gezegd dat de kinderen uit 1951 een soort vals positieve uitslagen hadden....maar ik was de enige in de klas ! Gelukkig had ik niets want een jaar kuren met TBC dat lijkt me best ingrijpend voor een kind.
Bleek in 1972 longtuberculose te hebben, waarschijnlijk opgelopen tijdens mijn baan als doktersassistente bij een internist met een eigen praktijk aan huis en bedden in 2 ziekenhuizen destijds in Groningen. In die tijd werden de meeste onderzoeken 'thuis' gedaan, zoals het maken van ECG's, veel laboratoriumwerkzaamheden enz., want toen had je nog niet op iedere hoek van de straat een laboratorium, dus veel contact met patienten en ook verwezen wij patienten door naar het sanatorium bij een vermoedende TBC! Waarschijnlijk dus in die periode besmet geraakt. Vanuit deze baan en door verhuizing kreeg ik een baan in een ziekenhuis en daarvoor moest je gekeurd worden met o.a. een thoraxfoto en een Mantouxtest. Deze test bleek behoorlijk positief te zijn. De keurende arts vond dat geen probleem, want ik had bij een internist gewerkt en dan heb je een BCG-inj. gehad. NEE dus!!! 1/2 jaar later werd ik tijdens de zomervakantie behoorlijk ziek en bij thuiskomst werd een longontsteking geconstateerd door de huisarts. (Inmiddels werkte ik dus al ruim een half jaar in het betreffende ziekenhuis...!!! Antibioticakuren, niets hielp. Ik bleef ziek. Uiteindelijk naar de longarts en die constateerde eigenlijk meteen als waarschijnlijke diagnose TBC, gezien het enorme hoesten. Dit bleek na laboratoriumonderzoeken ook het geval. Gelukkig had ik een zeer vooruitstrevende longarts getroffen en zij heeft mij op destijds, nog in een experimentele fase, 10 dagen in quarantaine opgenomen vanwege op dat moment nog besmettingsgevaar en om me in te stellen op de medicatie. Destijds werd hier bepaald niet positief op gereageerd vanuit de medische wereld, omdat die medicatie nog in een experimenteel stadium was. Om kort te gaan: Met ontslag naar huis met medicatie. De medicatie heb ik precies een jaar geslikt en na een bezoek aan de nucleaire geneeskunde (er waren toen geen MRI's/scans in de ziekenhuizen) werd geconstateerd dat ik genezen was met alleen een heel klein litteken! Tot op de dag van vandaag heb ik nog heel veel respect voor de behandelend longarts, terwijl zij zich behoorlijk moest verdedigen tegenover de groep specialisten, die haar behandeling niet toejuichten en zelfs onverantwoordelijk vonden... Samengevat: Gelukkig ben ik niet geconfronteerd met jarenlange opname in een sanatorium!
Ik heb 2 jaar in Sonnevanck doorgebracht van 1957-1959. Kan me nog herinneren vastgebonden te zijn. Inderdaad 12 op een zaal en het was niet altijd gezellig. Als 6 jaar oud kind zag ik mijn moeder op dinsdag, om de week. Mijn vader is 2 maal geweest in die 2 jaren. We hadden het niet breed thuis, dus reiskosten waren eigenlijk buiten het budget. Ik heb nog niemand zien praten over maag onderzoek. Dat gebeurde ook geregeld. Een slang door je neus of mond gevoerd naar je maag to je moest kotsen. Je kreeg ervoor niets te eten, dus het was alleen maagzuur. Er na kreeg je een lekker eitje.
Heb zelf op 9-10jarige in een dag opvang gelegen in het sanatorium in Santpoort gelegen. Ik herinner mij er niet veel meer van,dan bij aankomst in de rij voor levertraan en toen in de buitenstaande bedden moesten gaan liggen. Na 1 zomer genezen verklaard!
wilma.ridder@yahoo.de
Mijn vader is in 1949 overleden ! Hij heeft nog in Davos gekuurd maar het mocht helaas niet baten ! wij 6 kinderen waren nog erg klein ! Mijn halfbroer 10 jaar mijn tweelingbroers nog geen 4 jaar ik was 18 maanden mijn broertje 6 maanden en mijn zusje was nog niet geboren ! 1 van de tweeling werd ook besmet en verbleef 3 jaar lang in een sanatorium ! Ik heb een paar dagen na de geboorte B.C.G gekregen !
Ik heb in de jaren 1956 ? 1957 in Hellendoorn gelegen 16 maanden lang was toe 14,jaar toen ik er naar toe ging. Maar heb er achteraf toch een leuke tijd gehad, leuke zusters en broeders ( Een heel bekende voor Hellendoorn was broeder ome jan pracht van een man . 10 maanden in bed gelegen daarna telkens langer uit bed duurde ook nog 6 maanden , maar ja je mocht toen wel wandelen en zo meer .
Hallo..ik van Nel Martens. Ik heb ook 18 maanden in Sanatorium “De Klokkenberg” in Breda gelegen bij de nonnen! Ik zou dolgraag het boek lezen! Hoe kan ik daar aan komen? Hoor graag van je, vriendelijke groeten Nel Flipse-Martens Lichtenvoorde 0615175531
Wie kan mij HELPEN AAN HET BOEK VAN IRMGARD??? Ik heb van mijn 4e tot mijn 6e in Sanatorium “DE KLOKKENBERG” in Breda gelegen! Veel slechte herinneringen...strenge “nonnen!” Lees graag het boek!! Fijn om deze herinneringen te lezen! Nel Martens
Ook ik was in Duin en Bosch opgenomen. Ik was 4 jaar en werd 5 in het sanatorium. Waarschijnlijk heb ik veel herinneringen verdrongen maar de straf die ik kreeg vergeet ik niet hoor! ik kon gewoon niet slapen hiervoor kreeg ik straf. Ik moest als enige bij de volwassenen blijven liggen in plaats van meeverhuizen met de rest van de leeftijd genoten die dus weer naar de kinderzaal gingen! O, wat voelde ik me alleen! Er zijn veel dingen herkenbaar maar bij mij kwam meestal alleen mijn vader in het weekend omdat mijn moeder bij de rest van het gezin bleef soms onderweg ergens in het bos! Dat ik thuis kwam was mijn zus gewoon een vreemde! Dit was ongeveer in 1954/1955. Een cadeautje voor mijn verjaardag ging in de kast en heb ik daarna in mijn beleving niet meer gezien? Eenzame tijd die je wel vormt!
Mijn zus heeft 4 jaar van haar jeugd in Zonnestraal, Hilversum gelegen. 1950 tot 1954. Besmet door een oom die met open TBC vanuit de Marine thuis kwam. Niet leuk, inderdaad vastgebonden in bed. Ze heeft daar geleerd om heel veel met haar voeten te doen. Een zware belasting voor het gezin, ouders ieder weekend met trein en taxi van de Noordkop naar Hilversum. Toen nog een redelijke opgave. Moeilijk ook om weer in het gezin terug te komen na 4 jaar in het sanatorium.
Ik heb toen kennis gehad aan ADA. Zij lag in Sonnevanck
In de 4e of 5e klas van de lagere school St.Odilia in Rotterdam zuid hadden wij een klasgenootje Marijke Naessens, die na het schoolonderzoek TB bleek te hebben. Zij heeft meer dan een jaar in de Klokkenberg in Breda gelegen. Helaas kan ik me niet herinneren of ze teruggekomen is op school. Zou wel benieuwd zijn hoe het nu met haar is.
Ook ik heb T.B.C. gehad 1957 Een jaar precies in kindersanatotium gelegen S.T.Jozeph in Hoek van Holland. Medicijn PAS,EN injectie.s. . Elke dag S,winters glaasje levertraan en S;zomers Zo veel zoute haring eten als je op ja met tomaten.. voor de longen .je kwaem er dan ook kilo,S dikker uit...elke maand een longfoto,en slang in je keel naar de maag .(dat was echt verschrikkelijk)..maar heel lieve zusters ..ik heb daar een leuke tijd gehad. Er werden veel leuke dingen georganiseerd . Het eten was heel goed..het sanatorium telde 90 kinderen . Van klein tot 14 jaar. . Ik heb het er echt leuk gehad. Om de 2 weken op zondag konden de ouders op bezoek komen.. de verhalen die ik lees over vast binden was daar geen sprake van. .Ook moest er S,morgens gekuurd worden..(zo noemde ze dat) plat op de rug .de longen rusten zo goed......ik ben nu 75 jaar , maar ik ben tot op heden ten dage er van overtuigd dat dat een prima therapie is om te rusten. .ik was ,en ben nog steeds van T.B. genezen .. maar als ik moe ben ga ik weer plat op mijn rug liggen met de armen stil liggen naar beneden . ..