Ben jij van de appelbeignets of de oliebollen op oudejaarsavond? Beide heerlijke, zoete en vette snacks. Waar komt de traditie om oliebollen te eten tijdens oud en nieuw eigenlijk vandaan?
Met glas champagne in de hand, of zonder. Met krenten en poedersuiker, of gewoon lekker zo. Van de plaatselijke oliebollenkraam, of zelfgemaakt in de frituurpan… Hoe jij je oliebollen ook het liefst eet, een ding is zeker: de smaak brengt je meteen naar dat feestelijke oudejaarsgevoel. Maar dat was niet altijd zo, want alle tradities zijn ooit ergens begonnen. Ken jij de geschiedenis van de oliebollen?
De oliekoeck
Die geschiedenis is nogal lang, want de oorsprong van die heerlijke vette deegbal vindt zich al in de middeleeuwen. Toen aten ze niet de oliebol zoals we hem nu kennen, maar een voorloper van de oliebol: de oliekoek. Of eigenlijk, ‘de oliekoeck’. Deze werd met hetzelfde soort deeg bereid als de oliebol nu, maar werd gebakken in een klein laagje vet of raapolie. Voedsel was in die tijd immers nog schaars. Doordat de oliekoek op deze manier bereid werd, bleef hij plat.
Van koek naar bol
In de 17e eeuw veranderde er voor Nederland veel. Door kolonisatie was eten er ineens in overvloed, en was er dus ook meer en betere olijfolie beschikbaar. Zo konden dingen in meer olie gebakken worden, waaronder de oliekoek. Doordat het deeg als het ware door de olie ‘zweefde’, kreeg het een ronde vorm aan, en werd het een oliebol. Uit deze tijd is ook het eerste officiële recept te vinden van de oliebol, in het kookboek De verstandige kok uit 1667. Grappig om te weten is dat de oliebol toen veel meer ingrediënten bevatte, zoals rozijnen, kaneel, gemberpoeder, kruidnagel en amandelen.
Oliebollen voor de armen
Pas twee eeuwen later, in de 19e eeuw, werd de oliebol met oudejaarsavond geassocieerd. Dit heeft alles te maken met de voedzame en vullende eigenschappen van de oliebol. Je kunt je bijna niet meer voorstellen dat een vette hap met zoveel calorieën in die tijd voor veel arme mensen een reddingsmiddel was, terwijl ongezond eten nu juist een grote doodsoorzaak is in de Westerse wereld. Maar in de 19e eeuw was het een ideaal voedingsmiddel in de wintermaanden om een warm laagje vet te behouden. De lekkernij werd daarom in die tijd rond oud en nieuw, wanneer de winter echt begon in te zetten, aan de armen uitgedeeld. En zo is de traditie blijven hangen.
Reacties 19
Ben zelf meer van de oliebollen. De ouwerwetse ronde appelflappen met een gat erin smaakten wel lekker maar ik vond ze te vet. Van die bladerdeegdriehoeken met suiker erop dat vind ik geen appelflappen al worden ze zo genoemd. De koning van de oliebollenbakkerij was mijn vader. Na de dood van mijn moeder is hij ze gaan bakken en die waren niet te overtreffen. Nooit en nergens meer zulke lekkere kunnen vinden.
Ben dol op oliebollen. Gevuld met krenten en rozijnen die geweld zijn in rum (24 uur) stukjes appel en sucade heerlijk. En natuurlijk appelbeignees. Maar ja nu alweer 9jaaar alleen dus bak geen oliebol meer. Jammer maar is niet anders op mijn leeftijd. Er vallen steeds meer mensen weg. Iedereen een voorspoedig 2022 en hoop dat we nu eindelijk van dit po… virus afkomen.
Het is een prachtige traditie elk pondje komt door het mondje maar er mag ook wel eens genoten worden
Ja ik vind het ook een prachtige traditie. Mijn moeder bakte altijd uren lang. Toen wij in 1952 naar Australië emigreerde hield ze het ieder jaar vol met oliebollen en appel flappen bakken. Sinds mijn ouders zijn overleden doe ik het elk jaar voor de laatste 30 jaar. Het is erg warm werk hier in Australië omdat het de zomer is en de temperatuur is meestal erg heet. Ik heb dit jaar, 2021, in temperatuur 38 graden zitten bakken maar het is de waarde om dan later heerlijk te kunnen eten en de traditie over te brengen aan onze Australische kleindochters
Nu zal hij nog lekkerder smaken
Wellicht ook aandacht voor het feit dat de rozijnen en krenten fructose (snelle suikers) leveren. En dat daarbij het vet van de olie, alcohol absorbeert...
Ik ben van de appelbeignets. Maar ik ben dan ook van vlak na de oorlog. Ik heb jaren in mijn moeders keuken appelbeignets gebakken. Die waren zowel warm als koud verschrikkelijk lekker. De keuken moest dan wel met al die oliewalmen grondig gepoetst worden voordat wij aan de appelbeignets gingen snoepen en de bakster ging nog even snel in bad om het vet weg te wassen. Met 8 kinderen en alle bezoek dat middernacht 'Nieuwjaar" kwam wensen was je als bakster wel enige uren bezig.
Als er met oudjaar geen oliebollen zijn, mis ik het wel. Het hoort er gewoon bij. Appelbollen vond ik niet zo lekker, althans het deeg niet, maar het zag er zo mooi glimmend uit, dat ik er toch trek in krijg. Als ik overdag en eind van de dag de lucht van vuurwerk ruik, krijg ik echt zo'n gevoel van verwachting.
Heerlijk oliebollen ..Bij ons thuis vroeger altijd feest en nu nog .Een gezond 2022 voor iedereen...
Voor de armen...... Dan vraag ik me af waarom een oliebol nu tussen de €0,65 en €1,20 moet kosten. 😉
Volgens mij hangt de oliebol ook samen met het Joodse Chanukahfeest waarbij soortgelijke in olie gebakken bollen worden gegeten: soefganiot heten ze. Het Chanukahfeest valt ook in december. Het herinnert aan het verdrijven van de Grieks-Syrische overheersers waarbij de Tempel in Jeruzalem ontzet werd. Dit gebeurde in 164 voor Christus. De kandelaar van de Tempel zou daarna weer aangestoken moeten worden, maar er was nog maar een heel klein beetje olie over. Er is een overlevering waarin geschreven wordt dat door een wonder de olie acht dagen in de kandelaar brandend bleef. Vandaar dat men heden ten dage nog steeds dit feest viert met acht dagen lang zo'n kandelaar te branden en olieproducten, zoals oliebollen en latkes te eten. Zo'n soort kandelaar ziet men tegen kerst ook wel in de vensterbank staan, ik denk dat veel mensen niet weten waar deze eigenlijk vandaan komt in de geschiedenis.
Ik woon in Australie, in een Hollands bejaardendorp. Prins Willem Alexander Village, net ten oosten van Brisbane, aan de kust. Ik eet heel weinig Hollandse stijl eten vanwege de lijn, maar met oud en nieuw mag er wel een oliebol bij. Vrienden bakken ze, of ik koop ze in de Hollandse winkel. Ook met Sinterklaas eten we speculaas, chocolade letters en banketstaaf. Er zijn in Queensland genoeg winkels de Nederlandse eetwaren verkopen. Bij de groenteman/slager koop ik witlof en leverkaas. De gewone supermarket heeft Verkade speculaas. En bijna overal kan ik Hollandse kaas vinden. Alleen rookworst is minder te vinden, en wordt in Australie gemaakt omdat de echte niet uit Holland geimporteerd mag worden. Jammer, maar het is ook niet goed voor de lijn, dus minder ervan is beter voor me.
Geen oliebol of beignet liefhebber. Geef mij maar 'n lekkere wafel en dan het liefst de zoete (hardere) kleintjes
Heerlijk die oliebollen en appelflappen: mijn vader bakte ze destijds zelf en heerlijk hoor! Een oventje op het 4-pits gastoestel ; voortreffelijk! Werd gewoon een 'zinken emmer' vol gebakken aan oliebollen; de appelflappen waren minder in aantal; maar ook voortreffelijk! Vader maakte zelfs die 'roze/witte' kerstschuim en ook de gele en bruine (mokka). Ik denk zelfs het kerstbrood, maar dat weet ik niet zeker meer : ach vader was dan ook (jaren?) werkzaam als 'banketbakker' : er werd dus veel gebakken in die jaren; ook voor de zondag een overheerlijke appeltaart en/of een boterkoek! (en dat allemaal met datzelfde oventje OP het gastoestel! Nog jaren meeverhuisd dat oventje; maar nooit meer gebruikt) Geweldige gezellige tijd vond ik kerst en O&N toen! Mis DIE gezelligheid enorm; maar helaas is vader al weer 25 jaar geleden gaan hemelen (zou dan 24 dec. j.l. 105 geworden zijn: voor hem 'blij' dat hij deze tijd van nu niet meer hoeft mee te maken; hetzelfde geldt voor mijn moedertje, die toch ook alweer 7 jaar geleden is gaan hemelen! (jeetje; wat vliegt de tijd). Maak er allemaal een gezellige dag van vandaag en voorzichtig met alles; een goed 2022!!
Quirina *, je schreef: "In de 17e eeuw veranderde er voor Nederland veel. Door kolonisatie was eten er ineens in overvloed, en was er dus ook meer en betere olijfolie beschikbaar [•••] 1667 [•••] Grappig om te weten is dat de oliebol toen veel meer ingrediënten bevatte, zoals rozijnen, kaneel, gemberpoeder, kruidnagel en amandelen." Dat was precies in de tijd, de 17de eeuw, dat de VOC probeerde Indië te koloniseren (wat niet lukte) maar wat die Hollanders in India zagen waren... oliebollen. De spijzen waar je over schreef, die kwamen ook uit... Indië! En nog steeds als je in Varanasi (Benares) door die hele smalle straatjes loopt, kun je er nog steeds van die gefriituurde deegbaksels kopen... en zoet dat ze zijn... Ook het idee van pannekoeken kwam daar vandaan... ze heten daar gewoon anders "paratas" of "dosas" * Leuke naam "Quirina",n dat is mijn vrouw's middelnaam.
u ook een fijn 2022!
En onze oliekoeck was de voorvader van de Donut, Doughnut, deegnootje/balletje. Waar het gat in het midden van de donut vandaan komt zijn meerdere theorieën over, allen plausibel🙃
[…] Oliebollen met oud en nieuw: waar komt deze traditie vandaan? […]
[…] Oliebollen met oud en nieuw: waar komt deze traditie vandaan? […]