Als laatste in de teil
Mijn generatie ging, toen we klein waren, op zaterdag in de teil en door de week waste je je aan de wastafel. Zo ging dat. In de teil ging je één voor één. Had je een beetje pech dan was je de derde of vierde in de rij die in het badwater van je broer of zus moest badderen. Het water was dan al afgekoeld. Er lag zelfs een grijzige massa op de waterspiegel, als je pech had om de laatste in de rij te zijn.
We poedelden in elkaars vuil als het ware. Daarna kreeg je schoon ondergoed en een frisse pyjama aan en de volgende dag, op zondag gingen velen van ons fris gewassen en mooi gekleed naar de kerk.
Als ik dit aan mijn kinderen vertel dan gruwen ze bij het idee niet elke dag te kunnen douchen of elke dag schoon ondergoed aan te kunnen trekken. ‘mam, dat kan toch niet, gadverdamme!’.
De wekelijkse was
Ik denk terug aan die tijd en aan de wasmachine die we hadden toen ik nog heel klein was. Ik herinner me dat wij, omdat we in het buitengebied woonden, ook nog geen waterleiding hadden. Wij hadden een pomp. Mijn moeder pompte, buiten, het water in emmers en daarmee liep ze naar het washok dat mijn vader gebouwd had. Daar stond een grote open houten tobbe waar een rad in zat. Het water werd wel elektrisch warm gemaakt in die tobbe. Dan ging de was erin en de zeep. Volgens mij ging dat nog met een zeepklopper. Ik zie mijn moeder ook bezig, met een soort van grote houten pincet waarmee het wasgoed na het koken weer uit de tobbe werd gehaald. Ik weet het niet meer precies maar hetzelfde procedé zal zich nog wel eens herhaald hebben maar dan met schoon water?! Weten jullie nog hoe dat ging?
Ik herinner me de mangel waar het wasgoed doorheen gehaald werd en dan werd het opgehangen of op het gras te drogen gelegd.
Arme moeder. Ze was er de hele maandag mee bezig. Doe dat maar eens, een was voor acht personen op deze manier. Geen wonder dat je één keer per week schoon ondergoed kreeg.
Vanuit hedendaagse begrippen denk je, wat een smeerboel, zo onhygiënisch maar zo ging dat toen en ik snap het ook.We roken allemaal vast niet zo fris als nu. Wanneer kregen we eigenlijk deodorant? Ik herinner me een flesje deodorant met een kleurloze substantie. Met een watje smeerde je dan je oksels in. Ik ging het natuurlijk ook pas gebruiken toen ik een jaar of 12, 13 jaar oud was dus eind zestiger jaren.
Coronavirus
Ik moet hier vaak aan denken deze week, nu het Corona-virus ons in bezit neemt. Ik hoorde o.a. Professor Scherder deze week zeggen dat hygiëne onder deze omstandigheden zo vreselijk belangrijk is. Veel en vaak je handen wassen en veel bewegen om gezond te blijven. Kan het niet buiten? Doe het binnen.
De Spaanse griep
Mijn eigen grootmoeder, Marie-Louise Walter Rijkenberg overleed in 1918 aan de Spaanse griep, een kind van anderhalf (mijn vader) en mijn opa achterlatend. Ze was pas 33 jaar oud.
Professor Scherder vertelde dat het enorm hoge dodenaantal destijds ook te wijten was aan de eerste wereldoorlog. De epidemie sloeg vooral toe onder soldaten die overal vandaan kwamen. De massabijeenkomsten bij de bevrijding heeft het virus destijds enorm verspreid.
Ik heb de Spaanse griep gegoogeld op het dodenaantal. Wereldwijd praten ze over 20 tot 100 miljoen levens. Het aantal loopt nogal uiteen. Men weet het eigenlijk niet precies. Ik lees dat deze griep in Nederland destijds 60.000 slachtoffers telde en vooral heeft huisgehouden onder mensen in de leeftijd van 20 tot 40 jaar. Dit had waarschijnlijk te maken met een te sterke reactie van het immuunsysteem. Het klinkt niet logisch maar het staat er echt. Ook dat kan dus.
Nog een weetje! Ook toen waren de scholen wekenlang gesloten!
Wereldwijd
We staan in ieder geval voor een nieuwe uitdaging die iedereen raakt. Afstand houden en hygiënische maatregelen treffen. Dat is wat ons te doen staat. Als we nog buiten komen anticiperen we. Iedereen maakt voordat we elkaar naderen al een ruime bocht. We ‘zien’ elkaar meer bewust maar vooral als mogelijke bron van besmetting. Dat geeft een vreemd en spannend gevoel.
Gisteren sprak ik mijn nichtje. Haar moeder woont in een serviceflat. Ze is 94 en er mag nu geen bezoek komen. Ze is te kwetsbaar. Mijn tante Ria snapt het niet meer. Ik huil in gedachten met haar mee en stuur haar nu maar kaartjes en bel.
Lieve lezers, qua hygiëne zijn we nu zoveel verder dan 60, 70 jaar geleden. We hoeven in dat opzicht elkaar niet te besmetten. Laten we vooral nabij zijn in afstand, daar hebben we veel creatieve oplossingen voor nodig en die ontstaan nu!
Door: SchoolBANK-redacteur: Helga Walter
Reacties 40
Wat een leuk en ook zo herkenbaar verhaal. En een mooi bruggetje naar de, tegen het Corona virus zo belangrijke hygiënemaatregelen.
Herkenbaar , en op de lagere school bij de nonnetjes gingen we één keer per week naar het badhuis verplicht douchen en dat vond ik vreselijk die rare oranje zeep en je moest alles insmeren open hokjes in die tijd en ik kreeg altijd jeuk van die zeep aan m'n benen , later toen ik een jaar of 11 was had mijn vader zelf een douche gebouwd bij het toilet in , was behelpen maar het ging , we woonden toen in de Palmstraat in de Amsterdamse Jordaan dus kleine huizen.
Ik kom uit een Indisch gezin en heb van huis uit meegekregen om elke dag even te douchen (mandiën in de badkuip met een emmer en een pannetje, toen we nog geen douche hadden). Ondergoed verschoonden we elke dag. Op het toilet stond een fles water (botol tjebok) om na de grote boodschap de billen schoon te maken. Wij gebruikten niet veel toiletpapier.
Sinds de Coronacrisis ga ik 2 keer zo vaak onder de douche. Twee keer per maand i.p.v. één keer!!
We waren met 8 kinderen, vader en moeder en opa. Wij werden elke zaterdag door mijn oudste zus in de teil gewassen, ik was gelukkig de oudste jongen dus kreeg het schone water. In 1961 kregen we een douche in de bijkeuken. Maar onze opa was er telkens als de kippen bij om te douchen, zodra hij hoorde dat er iemand wilde douchen kwam hij in zijn lange onderbroek met bijbehorende gele vlekken door de woonkeuken naar de douche in de bijkeuken, we maakten daar op een gegeven moment een spelletje van, riepen tegen elkaar we gaan douchen en ja hoor kwam opa weer aangesneld. Leuke tijd.
Met belangstelling gelezen! Dank voor de info! Ik weet van mijn opa vader van mijn moeder dat hij toen in het voormalige Ned.Indie in 1919 op 33 jarige leeftijd overleed aan de Spaanse Griep. Mijn oma werd weduwe met 6 kinderen. Mijn moeder was net 3 maanden. Geen inkomen. De kerk gemeenschap hielp wat. Mijn tantes zijn toen bij de nonnen gebracht. En mijn moeder werd geadopteerd door een hele lieve vrouw van de kerk. En groeide bij haar op. Kende haar zusters later wel en haar biologische moeder maar er was geen band. Dat gebeurde er dus in 1919 in mijn familie.
Mijn naam is Thea Bastiaans-Farret Jentink
In de wastobbe werd eerst de witte was gedaan, dan volgde de bonte was en daarna de donkere kleding waaronder werkkleding, sokken e.d. Het water werd gebruikt totdat alle wasgoed was weggewerkt.
Tja, ik ging ook in de teil in de keuken want in de winter brandde daar het fornuis, Ik ging daar in de teil tot m'n tiende jaar en omdat er alleen in de keuken werd gestookt zaten daar m'n oma met haar vriend ook, ik schaamde me heel erg om daar piemeltjes bloot te zitten en te staan. Na m'n tiende mocht ik in de bijkeuken in de teil. Pas toen ik eern jaar of dertien was kwam er een douche.
ik ging ookin een teil ik was de oudste en had nog een zusje maar die was ziek dus zij ging eerst en buiten een toilet en handen wassen was er ook niet bij ...toen ik een jaar of 10 was ging ik naar een badhuis
Ik kan me 1957 nog levendig herinneren. Toen heerste de zogenaamde A-griep of Aziatische griep. In de klas van toen met ruim 40 kinderen waren op een gegeven moment nog maar 6 kinderen aanwezig. Ik was er een van tot ook ik geveld werd. En hoe. Met ruim 40 graden koorts lag ik te ijlen in bed. Pas 3 weken later kon ik weer terug naar school. Iedereen was al lang weer terug en ik voelde mij een sukkel dat ik er zo laat achteraan kwam. Ik vraag me nu af of die griep van toen enigszins overeen kwam met het Corona-virus. Ik heb er tot nu toe nog niets over gehoord.
Zo'n huishouden runde mijn moeder ook, Helga. Geboren in 1945, op 7-jarige leeftijd gaan wonen In Utrecht.Daar hadden wij tot en met mijn elfde jaar, geen douche, geen warmwatervoorziening, geen centrale verwarming. Met z'n achten in een huis met drie slaapkamers. Als het zonnig weer was in de zomer, werden de teilen buiten gezet, zodat zonnewarmte het water op een voor de wasbeurt aangename temperatuur bracht. Twee teilen: een voor de jongens, een voor de meisjes. Ja, die wasdag was me wat! De dag ervoor de ketel op het gasstel, een wasmachine met roterend geval in het midden, de wringer stond ernaast. De kinderen draaiden om beurten aan de zwengel van de wringer. Ik vertelde uiteraard aan onze kinderen en kleinkinderen hoe het een en ander eraan toeging. Het is voor hen onvoorstelbaar! De gewoonte om minder te douchen dan mensen tegenwoordig doen en het minder vaak schone handdoeken en schone kleding nemen, is milieubewuster. Dat proberen wij onze nakomelingen af en toe maar weer eens aan het verstand te brengen. Leuk, ook ik werd onderwijzeres, ik schrijf graag, ik speelde amateurtoneel, ga graag naar de waddeneilanden en geniet wandelend of fietsend van het moois in ons land. Deventer en omgeving is ook heel mooi! Maar mijn omgeving, ik woon in Woudenberg, is ook prachtig! We hopen dat na deze Corona periode alles ten goede keert!
Die teil op de foto's roepen bij mij ook herinneringen op. Hetzelfde verhaal, alleen werd er ondertussen wel warm water bijgedaan. 's Winters werd de teil in de woonkamer gezet, voor de kachel. Toen ik een jaar of 8 was, gingen wij op donderdag naar het badhuis ( waar mannen luidkeels zongen ) en een keer per week met de hele klas. Kleren droeg ik de hele week, die moeder voor me klaar legde. Wat een tijd, totdat mijn zeer handige vader zelf een douchecel bouwde.
Geboren in 1956 te Amsterdam. Ik ging ook op zaterdag in de wastobbe. Ik was 7 jaar enig kind dus ik hoefde het water niet te delen gelukkig. Door de week stond ik in de keuken bij de (koude) kraan. Ik zeg wel keuken, maar het was zo klein dat er alleen maar plaats was voor een 2 pits gasstelletje, kan je nagaan hoe klein dat was ...... Warm water was er natuurlijk niet, verwarming ook niet. In 1964 werden mijn tweeling zus en broer geboren. Vanaf dat moment (denk ik) ging ik met mijn moeder naar het Badhuis. Ik heb hier ook leuke herinneringen aan. Hoe we woonde op een 2e etage in het centrum van Amsterdam. We hadden een voorkamer - werd gebruikt als huiskamer, achterkamer - werd gebruikt als slaapkamer voor mijn ouders. Zij sliepen in een 2 persoons opklapbed. Toen de tweeling geboren was stonden hun wiegjes ook in de "slaapkamer" . Als mijn ouders hun opklapbed omlaag deden als ze gingen slapen was de hele kamer BED. Ik sliep in een heel klein zij kamertje. Toen ik een "groot" BED kreeg, moest er een stuk af anders paste het er niet in. Welkom in Amsterdam waar nog steeds huizen nood was vanwege de oorlog !
In 1963 zat ik in militairedienst, daar hadden we toen ook nog geen douches, we moesten ons wassen bij een lange trog aan de wand met allemaal kranen er boven daar stond je dan met zn allen, ik was wel wat gewend want bij ons thuis hadden we ook geen douche en ook geen wasmachine, mijn moeder had een wasstamper, wij waren zn negenen inclusief mijn ouders en mijn Oma van 83. Hoe die zich wasten weet ik niet, maar wij kwamen Zaterdags ook in de tobbe ik hielp mijn Moeder vaak met de was stampen door de wringer halen.
Wij gingen natuurlijk ook in de teil. Ik ben van 1941. Maar ik ben de oudste van vier, dus ik mocht eerst. Toen ik wat ouder was ging ik naar het badhuis, maar at was een flink eind lopen (vind ik nu!). Pas veel later heeft mijn vader een douche gebouwd in een soort bijkeuken; de verbinding tussen de keuken en de schuur. Daar was natuurlijk geen verwarming, dus douchen was niet altijd een pretje. Hygiëne is natuurlijk belangrijk, zeker voor besmetting met het Corona virus. Maar teveel hygiëne kan ook een nadeel zijn. Toen ik (zo'n 40 jaar geleden) in Thailand was, zwommen de kinderen in vies water langs de kant van de weg. Ik vroeg de Thaise begeleider of dat niet gevaarlijk was. Zijn antwoord was: "kinderen die 1 jaar worden kunnen er inmiddels tegen". Bij de opvoeding van onze (klein)kinderen zijn we misschien wel eens te voorzichtig, en bouwen ze weinig weerstand op.
De wekelijks was beurt in een zinken balie ovaal van vorm. Ik ben van in de oorlog en dat kwam de "teil "in de woonkamer van ons knusse kleine Drentse boerderijtje. Eerst werd er een ketel met water op de kookkachel warm/heet gemaakt en dan in de teil gegoten. Met koud water op een lekkere temperatuur gemaakt. Mijn broer en ik een voor een in "tobbe". Een wasmachine was er niet er werd op de zondagavond een grote ronde geëmailleerde weckketel op de kachel aan de kook gebracht samen met de witte was. Die werd 's morgens geleegd en de gekookte was in een houten wastobbe gedaan. Met een harde borstel werd de natte was op een "wasplak"uit geschrobd. Daarna in een grote teil met schoon water uitgespoeld. Om de was wit te alten blijven werd er Reckit blauw aan de was toegedaan. bij mooi weer werd de was op de "bleek" of op een linnenrik gedroogd. Lakens werden gestreken. De witte losse boorden voor de overhemden werden opgehaald om ze te "stijven". Later werd met een soort van pomp de was gedaan, dat was een steel met onderaan een aluminium soortachtige klok die een pompende beweging veroorzaakte. Allemaal jeugd herinneringen waarvoor de huidige jeugd niet mee moet aankomen, wij wisten niet anders.
Sommige mensen douchen zich dagelijks of zelfs 2 maal per dag. In mijn jeugd eens per week en s'morgens onder de pomp buiten. Men wast volgens mij alle weerstand weg.
Was geen mangel maar een wringer
Dag Netty, Je hebt helemaal gelijk. Het is inderdaad een wringer.
Dat van de was, dat ging bij ons thuis ook zo. Alleen mijn moeder moest het water eerst koken voor de witte was op een gaspit. En ook wij gingen op zaterdag in een teil, Ik samen met mijn zus, wat een tijd was dat! Ook hadden wij geen waterleiding maar buiten een pomp die in de winter helemaal ingepakt moest worden voor de strenge vorst die er toen nog was. Wat hebben onze ouders toch moeten bikkelen, 5 kinderen en heel weinig geld ga er maar aan staan. Diep respect voor mijn ouders.
Ik weet dan de was werd gekookt in een grote teil op een gaspit, dan werd er een deken overheen gelegd en bleef zo staan tot de volgende morgen. Alles ging dan per portie in de wasmachine en werd 5 minuten gewassen, door de wringer gehaald en dan de volgende portie. Daarna alle sop uit de wasmachine en schoon water er in. Alle was werd daarin om de beurt gespoeld en ook door de wringer gehaald. Dan kon het door de centrifuge en tot slot aan de waslijn. Ik heb dit als 15-jarige vaak gedaan, ik was het oudste meisje van 7 kinderen met een moeder die migraine had.
Ja, die teil dat was wel iets. Ik ben geboren in 1951 en de oudste van 6 kinderen. Er moest eerst heel veel water warm gemaakt worden in een ketel want een geijser hadden we ook niet. Maar wij hadden een slimme vader. Toen we wel een geijser kregen metselde mijn vader aan de bijkeuken een vierkant hok en daarin bracht hij horizontaal een lat aan net onder het plafond. Halverwege die lat maakte hij met behulp van een conservenblik een soort douchekop door er gaatjes in te slaan. En met behulp van een tuinslang vastgemaakt aan de geijser en dan door de bijkeuken over die lat heen in het conservenblik hadden wij de eerste doucheruimte in onze straat met warm water.
Dar denk ik ook geregeld aan. Ik ben van 1965, de derde van drie kinderen, maar mijn moeder was (en is) van het 'ouderwetse' soort. dus inderdaad, alleen zaterdagavond douchen, kreeg je zondag je zondagse kleren aan en maandag de kleren die je de rest van de week moest dragen. voor zover ik me kan herinneren hadden we wel een wasmachine trouwens, en een centrifuge, maar idd maar 1 keer in de week wassen. Zelfs toen ik 15 was ( en dus ongesteld) maar 1 keer in de week onder de douche en schone kleren aan. Zelfs de handdoek die we hadden om ons na het douchen af te drogen werd niet gewassen maar te drogen gehangen. Mijn oudste broer heeft, helaas voor hem, heel lang in bed geplast, zelfs toen hij over de de 20 was nog, maar ook hij mocht zich dan niet douchen. Nu denk ik, oke, dat het vroeger bij mijn moeder thuis zo was, zonder stromend water en elektriciteit, dat snap ik, maar bij ons was dat niet echt nodig.
Heel herkenbaar, ik ben in Deventer geboren en getogen en kom uit een gezin van 8 kinderen. Er zit wel een groter verschil tussen de 4 oudsten en de anderen. Ook wij gingen in de teil na elkaar. Een ouder meisje uit de buurt hielp mijn moeder met het in bad doen van ons.
Heerlijk samen naar de kerk was gewoon, je wist niet beter, ook wel eens met tegenzin, maar de snoepzak met een pepermuntje vergoede veel.
Geboren 1946, dus alles meegemaakt in deze verhalen thank you
De wekelijkse wasbeurt. En er was geen ontkomen aan. En met een groot gezin werd met de jongste begonnen. Kon er ook geen kind de dans ontspringen (grapje). Als ondertussen het water afkoelden werd er op een bepaald moment warm weer bij gegoten. Vader lag op zijn knieën bij de teil en schrobde ons schoon en moeder stond met handdoeken klaar om ons weer af te drogen. Aankleden deed je zo mogelijk zelf. Het was niet meer of minder dan lopende band werk. Een vast ritueel. Wanneer je wat groter was dan mocht je jezelf wassen. Later verhuisden we naar een woning waarin zich een douche bevond. Probleem opgelost. En douchen wanneer het jezelf uitkwam. Maar we zijn er wel groot om geworden zonder er complexen aan overgehouden te hebben.
Ik was de jongste in een gezin van 5 kinderen, idd alle 5 in dezelfde teil, in de woonkamer voor de kachel. wel werd er steeds een emmer uitgehaald en weer warm water erbij gedaan. Wat de was betreft, werd zondagavond in een grote ketel op het petroleumstel gezet om uit te koken en dan op maandag in de teil gedaan, met plank en borstel geschrobd, gespoeld werd er buiten op de stoep in de sloot, zelfs met vriezend weer! Meestal werd de was buiten opgehangen, kon dat echt niet dan alles in de woonkamer want andere ruimte was er niet, dus liep je met je hooft door de was en voor de kachel stond dan zo'n houten droogrek.
Heerlijke tijd, zo heb ik het ervaren.Geluk, samen, alles was nieuw.Een familie gevoel. Voor mij tenminste wel. Achter mijn vader in de leunstoel,en dan mocht ik zijn haar doen...Voor het slapen nog ff liedje van Lieve heer ga slapen doe mijn oogjes toe....enz..enz Voor mij een goeie kindertij
Ja hoe ging dat vroeger met de was. Ik nu 72, heb meegemaakt dat mijn boven buren altijd de was op zondag avond, in een metalen emmer of teil op het gas zette en daarin witte was met zeep deden die gekookt moest worden. Vaak meegemaakt dat de volgende dag een overstroming in mijn keuken was van de boven buurvrouw haar was.. Als de boel kookte, kookte de was altijd over. Ja, ik was in de luxe positie dat ik een was machine had. Maar goed, alles laten drogen en de witkwast erover. Klaar ...en de was ook.
Moeder waste ook op maandag. Wij hadden een gelijkaardige wastobbe en mangel. Alleen kon de tobbe niet worden verwarmd. De was werd gekookt in een reuze ketel die ofwel op de kachel ofwel op het gasvuur werd verwarmd. Die ketel met heet water (en de was) werd dan door moeder in de tobbe gekieperd. Het wasgoed werd er met een lange stok uitgehaald, door de mangel gehaald en aan een koord opgehangen.
Ik ben 75 jaar,en heb de eerste paar jaar van ons trouwen,ook gewassen.Een wasketel op een gas driepoot,en daar de witte was in uitkoken.Een bok met wringer in de schuur met 2 teilen en in de voorste het sop met de gloeiende was ,een wasplank,met een boender en boenen maar,onder de wringer door in de andere tobbe en spoelen.Meestal ook nog een paar grote emmers water er bij voor het spoelen.En dan het bonte goed door het sop,en de de wringer.En aan de lijn die boel,als het goed weer was.en anders op rekjes in de kamer!!Alles rook naar de was,en de ramen besloegen.Dan is het nu veel beter.
Ja wij gingen ook in de teil vroeger voor de kolenkachel in de kamer tijdens de winter. Je dacht er niet bij na toen of het hygiënisch was of niet, wist jij veel. Maandag was het wasdag, wij hadden een kookketel in de bijkeuken die gestookt werd zodat de witte was gekookt werd en de andere was werd niet zo heet opgestookt.
Thank you for such informative articles, I enjoy reading our social history especially in reference to the Spanish flu. I have not accessed my school for a while however may be able to do so as there is more time available to me at this present time. In fact, I am busy with telephone counselling of clients and realise that this was my childhood dream as far back as the lower school.
Herrinner mij ook het in de tobbe gaan, op zaterdagavond . En het koken van de was . Werd op zondagavond al opgezet, in een wasketel . En de volgende dag werd alles gewassen , naar steeds donker gekleurde was. De hele dag bezig . Heb zelf ook heel lang op deze manier gewassen . Begonnen net na het trouwen, met naar een wasserette te gan, want als je inwoont heb je bijna geen andere mogelijk heid
Ik ben van 1959 en sta te kijken van de verhalen. Mijn moeder - van 1929 en leeft nog steeds - kan het zo niet eens vertellen. In het huis van haar ouders - waar ik ook geboren ben - is altijd een badkuip in de bijkeuken geweest, evenals een wc (met waterspoeling dus) in een aparte ruimte in de hoek. Ja, er was geen geiser, dus het water moest op een grote gasdriepoot verwarmd worden. In diezelfde bijkeuken stond ook de wasmachine. In de jeugd van mijn moeder een elektrische met een ‘hand’- wringer bovenop en toen mijn moeder in 1955 trouwde een AEG bovenlader met een ingebouwde centrifuge ernaast. Mijn moeder was ook een van de eersten met een wasdroger. Een heel mooie badkamer heeft mijn vader gebouwd op de bovenverdieping toen ik 4 was, dus in 1963. Ik ben nooit in een tobbe gewassen, kreeg elke dag schoon ondergoed, maar moest wel het badwater met mijn broertje delen toen we klein waren. Wat ik wel kan beamen is dat je niet elke dag in bad ging / mocht en dat ik mij dus ook aan de wasbak in mijn slaapkamer moest wassen. En nee, wij waren niet rijk, in tegendeel, mijn vader was arbeider, mijn opa mijnwerker. Maar het was een kwestie van waar je je geld aan uitgaf. Mijn opa en vader gingen nooit naar het cafe, maar kochten van hun zuurverdiende geld hulpmiddelen voor hun geliefde vrouwen en kinderen, zoals de stofzuiger die opa voor oma kocht toen die net op de markt kwamen. Een heel leuk boek over vroeger is Gouden Jaren van Annegreet van Bergen.
mijn mening, bij teveel en te vaak douchen was je je natuurlijke barriere tegen virussen van je lichaam zodat je je kwetsbaarder opsteld, Ik zou zeggen zolang je niet stinkt of vuil bent, niet doen.
Ik ben van 1948 dus meegemaakt wat velen hier vertellen.Op zondagavond ging ik de teil in. Mijn ouders gingen naar het badhuis voor hun wekelijkse poetsbeurt. Op maandag wasdag, raar dat dit soort dingen allemaal een vast patroon vormden in die tijd, net zo goed als de visdag op vrijdag. Bij ons ook een wasketel die op het gas ging op Zondagavond en mijn moeder had ook een wasteil met handwringer waarin we dan maandag verder gingen en dan alles aan de waslijn op de veranda hingen. Top!!!!!!!! Tijdens een woningrenovatie kwam erbeen douche thuis, heerlijk.
Ik ben blij dat ik van de jaren 50 ben we hebben geleerd om ons met minimale dingen te redden. De bouwcrisis van 1978-83 en 2008-13 leerde mij dat ik terug kon vallen op wat ik in mijn jeugd geleerd heb in mijn omgeving.De hedendaagse hygiëne word te veel overdreven ook in het opzicht van energie gebruik, zeker de komende tijd zal ons doen inzien hoe we met de basics opnieuw weer leren omgaan. meer mensen van mijn generatie herkennen dit vast wel. Sterkte in de strijd tegen onze gemeenschappelijke vijand Corona!