Tegenwoordig is het gemakkelijk om het huis schoon te houden maar in de jaren 50 waren apparaten en schoonmaakmiddelen nog vrij schaars. Het huishouden nam vroeger daarom veel meer tijd in beslag. Hoe deden huisvrouwen het huishouden toen?
SchoolBANK’er Inge herinnert het zich nog precies.
“Ik herinner mij dat als mijn moeder aan het strijken ging, ik bij haar mocht staan met een eigen ministrijkplankje en een heus strijkijzertje. Achteraf bleek het een mouwplankje te zijn, maar toch: ze liet mij de zakdoeken strijken en ik voelde me heel gewichtig, nuttig en nodig! Als ik die zakdoeken niet streek, zou mama veel meer werk hebben! En ik vond het juist zo fijn als ze liedjes zong of voorlas, dus ik hielp wel graag.”
“Vage herinneringen heb ik ook aan een wasketel op de kachel en in de bijkeuken. Die bijkeuken was meer een soort van rommelhok en daar was ook de wc. Hoe oud zal ik geweest zijn als ik nog weet dat ik op mijn tenen moest staan om met een uitgestrekte arm bij de kruk van de wc te kunnen, misschien drie jaar?”
En dan had je nog het rekje om de kachel in de huiskamer. Bijna iedereen van mijn leeftijd (57) weet dat nog wel. Daar hing het kleine spul op, sokken, ondergoed. Wat had mijn moeder trouwens veel meer werk aan het huishouden dan dat ik nu heb. Eigenlijk hebben wij het maar beschamend makkelijk!Wat ik ook zo leuk vond was dat alle leveranciers aan de deur kwamen: de bakker, groenteboer, melkboer, voddenman, scharensliep, kaasboer, schillenboer, olieman en de kolenboer. Matten kloppen, waar zie en hoor je dat nog in deze tijd, net zoals een straatje of stoepje boenen. Zelfs ramen zemen raakt uit de tijd, zo lijkt het. Dekens werden uit het raam gehangen en de rest van het beddengoed daar bovenop om te luchten. En vaak rook je op straat hutspot, soep, of vlees.
Er wordt weleens gezegd: vroeger was alles beter – en dan wordt er meewarig gelachen om die zeurkousen door de moderne mensen van vandaag. Natuurlijk geldt dat lang niet voor alles, maar wat betreft de bovenstaande dingen zou ik maar wat graag de tijd nog eens terugdraaien.
Wat herinner jij je nog van het huishouden van vroeger? Op elke dag van de week stond er één huishoudelijke taak centraal. Maandag-wasdag, dinsdag-strijkdag, woensdag-gehaktdag… Kun jij het rijtje afmaken?
Reacties 15
In mijn tijd stond de wasketel op een gasstel in de schuur, ingevet met groene zeep te pruttelen en te trekken. Als de was na het drogen werd afgehaald, gingen de lakens en grote stukken door de mangel, waardoor ze werden glad geperst. De ramen werden gesopt en daarna met een pollepel met water uit een emmer afgespoeld. Was een leuk gezicht. Ze streepten dan ook niet. Ik ben 75.
Het huishouden van vroeger staat inderdaad niet in verhouding tot nu. Maar wat men vergeet is, dat er tegenwoordig veel meer spullen in een huis zijn, veel meer wasgoed, vaak veel meer kamers, een badkamer die iedere dag gebruikt wordt en dus alle weken uitgesopt moet worden, etc etc. We hebben een wasmachine maar minstens 5 keer zoveel strijkgoed. Bovendien moet je als vrouw ook nog buitenshuis werken, dus is het helemaal niet vergelijkbaar. Ikzelf (67 jaar) moest vanaf mijn 7e naar de wasserette, die bestond namelijk ook al.
Helemaal mee eens! Het huishouden was in mijn jeugd dan nog wel praktisch allemaal handwerk, maar toch was het veel minder gejaagd.
Donderdag. O donderdag, o donderdag, de schoonste dag der dagen. Des morgens nog een halve week, des s'avonds nog twee dagen..... Omdat de mensen op zatedag nog moesten werken was dit een leuke slogan !
Echt leuk, kende ik nog niet.
Wij woonden in Amsterdam op een eerste etage met een buitentrap. Soms moest ik met een pannetje naar beneden om "losse melk" te halen aan de kar van de melkboer! Wat een ramp om die trap weer op te klimmen, de melk kwam in een beweging, die steeds hoger en hoger ging, tot bijna aan de rand. Dan moest ik wachten tot het weer tot rust kwam..
Ja maandag was wasdag, de hele dag deed mijn moeder daarover. Eerst de was die was gekookt in wasketel en dan afgekoeld en geschrobd met een borstel op wasbord. Spoelen in de keuken met koud water en dan door de wringen. Dan was ophangen buiten of op de zolder of bij de kachel op rekjes. De grote schoonmaak 1x per jaar was ook een verschrikking. Alles overhoop en rook naar boenwas. Ik heb zelf ook nog met de hand gewassen begin jaren 60. Maar had wel een centrifuge. Machine had ik pas in 1966. Zaterdag moest ik thuis nog koperpoetsen en straat schrobben voor en achter het huis. Het werd allemaal altijd gedaan op vaste dagen.
Lijkt om mijn jeugd. Ik was de oudste. Koperpoetetsen was mijn taak. Al heel jong. Wassen inderdaad nog met de hand. Mijn moeder was zo blij met haar eerste ouderwetse wasmachine. Wonen vanaf de polder naar de grote stad was wel een dingetje. Maar voor deze dame,toen 9jaar oud ging er een wereld open. Heerlijk..
En niet te vergeten in het voorjaar de jaarlijkse schoonmaak. Het hele huis kreeg een beurt. Bedden en beddengoed naar buiten, de kokosmatten werden met azijn afgeboend. De hele zolderverdieping werd gedweild en soms de kachel uit huis verwijderd na gepoetst te zijn en verdween tot oktober in de schuur.
Ook de meubels kregen een beurt, werden na schoongemaakt te zijn voorzien van een nieuwe laag wrijfwas zodat ze weer konden glimmen. Alle ramen werden van binnen en buiten onderhanden genomen, matten geklopt en na de beurt rook het hele huis weer naar groene zeep of was het het voorjaar?
Bij ons stond de wasketel op een gastoestel (één grote pit) in de bijkeuken. De kookwas werd er zondagavond al ingedaan om voor te weken. Maandag werd de was opgekookt , gespoeld en buiten aan de lijn gehangen. Mijn moeder wilde geen wringer omdat ze met haar handen de was beter uit kon wringen. Ze liet dat zien bij de buurvrouw dat als die haar was door de wringer had gehaald, zij er nog water uit kon wringen. Als de was schoon aan de lijn wapperde (als het regende hing die op zolder) werd de ketel leeggegooid over de tegels buiten om die ermee schoon te schrobben
Ik weet nog wel dat mijn moeder handenvol werk had. Kookwas in de teil op het gasfornuis, dat stond langdurig te pruttelen. Kragen van mijn vaders overhemd werden met een borstel geschrobd. De rest van de was ging in het lavet in de douchecel, die ronde kuip waarin wij kinderen gewassen werden. Het werd met de hand gewassen en gespoeld. Daarna ging het in de losse centrifuge, denk wel aan de bak onder de tuut, anders liep de hele keuken vol restwater. En dan ophangen, in onze flat moesten de lakens precies voor mijn slaapkamerraam, dan zat ik soms uren tegen die stomme beddelakens aan te kijken.
Daar klinkt wel veel bekends. Wij woonden in Den Haag op een dubbel bovenhuis. Mijn moeder was gescheiden met 2 kinderen. Ze verhuurde kamers tot wij oud genoeg waren om naar school te gaan. Toen ging mam ook naar school want ze was onderwijzeres. Toen we heel klein waren kwam er wel eens hulp van een liefdadige dame, die deed wat afstoffen en op ons letten. Dan kon mam wat boodschappen doen. Ja veel werd aan de deur geleverd, maar niet alles. De was werd in de keuken gedaan, in een teil, op een pitje op het aanrecht (we kregen jaren later pas een fornuis). Beddegoed werd gekookt (en zakdoeken), ondergoed ging iets minder heet. Wij hadden gebreid ondergoed in de winter. Ons balkon was klein en de waslijnen waren erbuiten gespannen. In de winter ging het 's nachts naar binnen met alles draperen over het woonkamer meubilair. En ja, het rekje om de kachel voor kleine dingen zoals sokken. Lakens gingen door de mangel nadat het sop wat was afgekoeld. Dat deed mam op het balkon. Toen ik ongeveer 10 jaar was brachten we lakens naar de wasserette. Daar moest je dan een uur of 2 zitten voor alles schoon en droog was. Alle schoonmaken gebeurde op zaterdag, want Maandag t/m vrijdag werkte mam. Meeste kleding werd handgewassen. We kregen ook een Tomado rek boven de trap naar de 2e verdieping. Dat was goed drogen vanwege de luchtstroom die er altijd was. Mijn moeder heeft nooit geleerd met een wasmachine om te gaan. Ik ben nu 77, woon in Australië en heb wasmachine en droger. Maar heb een tuintje en daar hang ik de was. Droger wordt nooit gebruikt, tenzij hoog nodig. Scheelt elektriciteit kosten en dus beter voor de planeet, maar drogen in de zon is ook desinfekterend en het ruikt fris.
Misschien had mijn vader het zelf bedacht om de was te drogen. Wij noemden het geval een spin. Een paal van een meter met kriskras dwarsstokken van een meter werd aan een haak boven de kolenkachel in de woonkamer opgehangen. Aan en over de latten hing de was te drogen. Dus geen rekje naast de kachel.
Ja leuk hoor. Mijn oma hing haar grote Perzische tapijten elk jaar buiten over de waslijn tussen de perenbomen om uit te kloppen en dan deed ze ze met een boendertje met azijnwater af. Dan fristen de kleuren van de tapijten ook meteen op zei ze. Ze had toen nog zo'n ouderwetse stofzuiger, zo'n buisvormige op een slede die beroerd stof zoog dus die jaarlijkse grote beurt van de tapijten was wel nodig.