Heeft u een heitje voor een karweitje? Grasmaaien, auto’s wassen, hond uitlaten, de kattenbak schoonmaken, het konijnenhok leegmaken, de schuur opruimen, planten water geven of een kleine boodschap doen, wat we toch allemaal deden voor een kwartje…
En waar kon je dat geld dan het beste uitgeven? Bij de bakker aan snoepgoed natuurlijk! Samen op straat sloeg de verveling weleens toe. Wat zullen we nu weer gaan doen? We belden bij verscheidende buren aan. Eerst bij degenen die je kende, die zeiden het snelste ja, misschien ook wel een beetje uit de verplichting omdat ze je kenden. Daarna bij huizen waarvan je dacht dat daar wel aardige mensen woonden. Huizen met een hond waren mijn favoriet, maar plantjes water geven vond ik ook heel leuk dus de meeste tuinen werden ook benaderd voor acquisitie. Heeft u een Heitje voor een Karweitje? Zeiden we dan in koor.
Waar komt de uitdrukking een heitje voor een karweitje vandaan?
‘Een heitje voor een karweitje’ was het motto waaronder padvinders een karweitje kwamen doen. Het Jiddische woord hei betekent ‘vijf’; het gaat terug op de vijfde letter van het Hebreeuwse alfabet, hee, die ‘vijf’ als getalswaarde heeft. Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (EWN) vermeldt dat heitje oorspronkelijk een Bargoens woord is. Het is een verkorting van heitbas (‘vijf stuivers’). Een heitje was dus een kwartje. ‘Een heitje voor een karweitje’ was oorspronkelijk een slagzin voor een actie in de jaren vijftig waarbij padvinders allerlei klusjes deden om geld in te zamelen. Dankzij deze slagzin raakte heitje algemeen bekend. Van Dale (2005) vermeldt nog een ander Bargoens woord waar heitje in zit: heitjespiejijzer. Het tweede deel gaat terug op tiejijs (‘portefeuille’, ‘brandkast’, ’tas’). Het betekent ‘kwartjesvinder’, ‘kleine scharrelaar’, ‘klaploper’, ‘uitvreter’. Bron: Onzetaal.nl
Een beetje brutaal zijn, leverde soms goudgeld op.
Je moest de klant soms een beetje helpen. Heeft u dan geen hulp nodig bij het onkruid wieden? Zullen we de hond anders even uitlaten? Nou die auto ziet er best stoffig uit. Beetje brutaal zijn, leverde soms goudgeld op. Soms kregen we ook de rotklusjes. Die betaalden wel goed, maar een hele garage uitruimen vonden we echt niks aan. De meeste mensen gaven altijd wel wat meer dan een kwartje (25,- Cent).
En wat gingen we doen met gemaakte omzet? Juist! Naar de bakker! Daar kon je jezelf rijk rekenen met 1,50 gulden. Wij hadden zo’n echte authentieke bakkerij met van die grote snoeppotten op een rij. Daar mocht je, als je aan de beurt was, langslopen en aanwijzen wat je wilde.
Weet jij nog wat je dan het liefste wilde hebben? Hier mijn snoepkeuze uit de jaren 90 op een rij:
1 – Dextrose Lolly’s: Die roze-witte lolly’s die zo verkruimelden in je mond? Echt zo zoet, maar zo lekker!
2 – Chocolade sigaretten Je kan het je haast niet voorstellen, maar chocolade sigaretten waren echt een ding. De chocola was niet zo lekker en het papier werd op een gegeven moment sompig, maar hoe cool was het om deze choco-stickjes met je vrienden te delen?
3 – Snoep horloge: Hoe laat is het? Bijna je kiezen stukbijten op deze harde armbanden vol suiker. Ook handig in de klas, waar je stiekem van kon snoepen tijdens de les.
4 – Fireball Jawbreakers Het woord Fireball was niet overdreven! Die dingen werden heel heet in je mond. Het was de uitdaging om ze zo lang mogelijk in je mond te houden. iedereen ging natuurlijk voor de rode: On fire!!
5 – Schuimblok De rare substantie die het werd als je daarop sabbelde, en het geluid wat het maakte als je er een stukje af beet. Knak!
6 – Zure fruit ufo’s Pastelgekleurde rondjes in de vorm van een ufo met zuur poeder erin. Dat smaakte dus echt naar niks, maar toch koos je daar er altijd wel een paar van.
7 – Tumtum-etjes Die doosjes met kleine snoepjes waren ideaal voor in de klas. Je deed er lang mee, en zo’n klein snoepje zag niemand in je mond. Het maakte wel herrie als je er een probeerde te pakken.
8 – Lange Jan Langwerpige platte zoete staafjes in een vrolijke verpakking in allerlei fruitsmaken.
9 – LikBits mini lolly’s De bakker verkocht de kleine lolly’s in verschillende kleuren, voor echt maar 5 cent. Daar kon je dus veel van kopen voor weinig. Het waren wel erg kleine lolly’s dus ze waren snel op.
10 – Snoepfluitje Snoep en een fluitje, wat wilde je nog meer? Wel lastig om alles uit dat fluitje te krijgen. Het werd uiteindelijk toch altijd een plakkerige aangelegenheid, maar we hadden weer wat te doen.
Wat deed jij met het geld dat je verdiende met heitje voor karweitje?
Kocht je er snoep van of spaarde je het geld op? We zijn benieuwd! Laat jouw reactie achter in de reacties of lees meer verhalen op Toen&Nu.
Reacties 12
Ik was geen "platkakker", dus poetste schoenen van mijn vader voor het P de Gruyter ( In Brabant genoemd als "Piet de dief) het "Snoepje van de week" voor 10 cent
Dat was niet alleen in Brabant hoor! Ik ken die benaming ook via mijn moeder hier in Rotterdam.
ik deed heitj voor een karweitje voor de padvinderij dus niets geen snoep kopen haalde altijjd het meeste geld op waardoor ik altjd wel een prijs won
Voor een heitje deed ik een karweitje voor de padvinderij waar ik destijds lid van was. Heb veel karweitjes gedaan dus ook veel heitjes ontvangen en natuurlijk afgedragen. Was er zelfs trots op. Ben jarenlang lid geweest van de padvinderij, begonnen bij de kabouters overgesprongen naar de junioren en daarna naar de senioren. Heb dus behoorlijk wat heitjes ontvangen en afgedragen. Heel leuke tijd gehad!!
Auto's wassen.....met veel spetter plezier. De straat stond blank, haha.... Hadden de andere kinderen ook een speel pleziertje! @Hans Velleman.... ja, die uitdrukking van/over de Gruyter komt mij inderdaad bekend voor! Spaarde het geld voor de vakantie. Mooie tijd.
Van alles wat. In de tuin helpen, schoonmaken, boodschappen doen en een keer koper poetsen.
Als Welp deed ik dat ook; de hele dag in de weer. Een komen en gaan naar het dorp om boodschappen te halen voor vooral oudere mensen. En, alles op de fiets. Sommigen waren minder aardig en hadden karweitjes zoals het hek schilderen. Dat name veel tijd in beslag zodat ik maar 1 kwartje verdiende..... voor de Groep. Auto's wassen uiteraard ook; Simca 1000 en Renault 16 en Ford Capri....wie kent ze nog? En toch was het een mooie tijd en jeugd - no worries - en je was altijd bezig. Fijne herinneringen.
Jammer dat de dextrose lolly's niet op het plaatje staan. Kan ze me niet meer voor de geest halen, de rest van het snoep wel.
Altijd fijn , als je wat meer kreeg dan 25 cent voor het heitje. ik wist niet, dat het woord jiddisch was , maar wel interessant om te vernemen.Ik was als welp verslaafd aan slagroomwafels en patat frites, want thuis had ik het gevoel, dat ik niet genoeg te eten kreeg in de jaren vijftig.Dus die heitjes waren een prettige manier om wat te verdienen en mensen in de omgeving te ontmoeten. Je moest wel zorgen een van de eersten in de buurt zijn, want je mocht niet meer bellen,wanneer het zegel van het heitje op de voordeur geplakt stond.
Elly Pijpers, dextrose lolly's (knotsen noemden wijze) kun je nog kopen bij Jamin. Mierzoet, maar het smaakt (voor mij) nog net als vroeger.
Een heitje voor een karweitje, ken ik vooral uit kinderboeken, zoals Eelke en Saskia en Jeroen van Jaap Ter Haar. Zelf heb ik het nooit gedaan, maasr ik herinner me wel; toen ik mijn eerste salaris kreeg, had ik het gevoel; "zoveel geld..."(in vergelijking met je zakgeld) "ik kan nu net zoveel snoep kopen, als ik wil". Veel van bovenstaande snoep, zat in het zakje dat je kreeg, na een verjaardagspartijtje en nog steeds vind ik (het meeste) lekker.
Hoi Allemaal, ben een beetje verbaasd over de reacties. Heitje voor een karweitje was een actie van de padvinderij in de paasvakantie. Je had een boekje met zegeltjes, die je na gedane arbeid en ontvangst van het heitje plakte bij de deurbel van je klant na ontvangst van het heitje. Net zoals kinderen nu een stickertje plakken bij de deurbel na de bestelling voor kinderpostzegels. Geen haar op mijn hoofd zou eraan gedacht hebben om dat geld in mijn eigen zak te steken: je leverde je zegelboekje en het geld in bij jouw club van de padvinderij.